LỚP HỌC TỐI THỨ 5: SƠ LƯỢC VỀ TRIẾT HỌC (Buổi 2)

Lớp học Tối Thứ 5 là hoạt động đào tạo nhân viên định kỳ của Bá Tân Sách. Lớp học này lần đầu tiên được tổ chức với chuỗi nội dung “Thưởng thức việc đọc” vào tháng 7-8/2023, cung cấp các kỹ năng cơ bản giúp thưởng thức một quyển sách.

Lớp học Tối Thứ 5 trong năm 2024 mở đầu với chuỗi 5 buổi “Sơ Lược Về Triết Học” do hai bạn Quách Trọng và Văn Đức hướng dẫn (từ 11/4 đến 09/5/2024).

+ Buổi 1: Dìu vào triết học

+ Buổi 2: Sơ lược về triết học Hy Lạp cổ đại

+ Buổi 3: Sơ lược về triết học Kinh viện và triết học Cận đại

+ Buổi 4: Sơ lược về triết học Cận đại và triết học Hiện đại

+ Buổi 5: Sơ lược về triết học Trung Quốc

Dự kiến sau chuỗi này sẽ có tiếp chuỗi “Sơ Lược Về Lịch Sử”, “Sơ Lược Về Văn Chương” và “Sơ Lược Về Nghệ Thuật”.

Dưới đây là phần tóm tắt nội dung Buổi 2: Dìu vào triết học mà mọi người đã thảo luận.

 

***

Triết học Hy Lạp cổ đại đặt nền móng cho cả một nền triết học phương Tây nói riêng và nền khoa học phương Tây nói chung. Tất cả những gì nền văn minh phương Tây có như ngày hôm nay đều là từ các triết gia Hy Lạp cổ đại, mà khởi đầu là Thales.

Thales được ghi nhận là triết gia đầu tiên của triết Tây, vì ông là người đầu tiên đã thoát ra khỏi việc giải thích thế giới bằng các câu chuyện thần thoại. Thay vào đó, ông quan sát thực nghiệm và suy tư tận cùng về nguồn gốc của mọi thứ tồn tại (beings). Chính qua quá trình tư duy này mà lần đầu tiên, vấn đề “hành chất” (arche) của mọi thứ tồn tại lần đầu tiên được đặt ra, và sẽ phát triển đến đỉnh cao với những bàn luận của Aristotle trong cuốn “Siêu hình học”. Giai đoạn triết học Hy Lạp sơ kỳ chủ yếu xoay quanh vấn đề “hành chất” này. 

Đến khi Socrates xuất hiện thì ông chính thức kéo triết học vốn đang ở trên trời xuống với con người. Đó là cách nói bóng bảy, để cho thấy rằng Socrates đã chuyển đối tượng triết học quay về với con người, chứ không còn là hướng ra vũ trụ nữa. Thật ra, các biện sĩ (sophists) mới là những vị đầu tiên làm chuyện ấy, chỉ là Socrates đã gạt bỏ mọi động cơ: đi tìm chân lý về con người vì chính chân lý ấy, chứ không phải vì danh tiếng hay tiền bạc. 

Từ Socrates đã xuất hiện 2 đại triết gia khác; và cùng với Socrates, 2 đại triết gia này trở thành các trụ cột của nền văn minh phương Tây. Đó là Plato (học trò của Socrates) và Aristotle (học trò của Plato). Khi xem bức hoạ nổi tiếng “Trường Athens” của danh hoạ Raffaello, ta hãy nhận ra sự khác biệt trong quan điểm triết học của 2 vị này. Plato nổi tiếng với Học thuyết về Mô thức. Còn Aristotle cho rằng không có một Mô thức nào áp dụng cho tất cả, mỗi một đối tượng đều có một bản thể (substance).

Giai đoạn sau cùng của triết học Hy Lạp cổ đại là thời Hy Lạp hoá. Giai đoạn nổi bật với hai trường phái Khắc kỷ và Khoái lạc. Hai trường phái này vẫn có những tác động nhất định đến hiện nay (được thể hiện rõ nhất qua số đầu sách viết hai trường phái này ngày càng nhiều). Đương nhiên, các sách đó liệu có đủ để nói được rằng hai trường phái đó đã đi vào thực tế đời sống được bao nhiêu, hay liệu các sách đó viết có đúng tinh thần nguyên thuỷ không, đó lại là một câu chuyện khác.

 

TÀI LIỆU ĐỌC THÊM:

1. Karl Jaspers. Triết học nhập môn. Lê Tô Nghiêm dịch. Ca Dao, 1974.

2. Jean Francois Lyotar. Vì sao lại làm triết học?. Phạm Anh Tuấn dịch. NXB Hội Nhà Văn & Sách Thật, 2022.

3. Bertrand Russell. Lịch sử triết học phương Tây (Bộ 3 cuốn). Hồ Hồng Đăng dịch. NXB Thế Giới & Nhã Nam, 2023.

4. Will Durant. Câu chuyện triết học. Hoàng Đức Long dịch. NXB Thế Giới & Nhã Nam, 2022.

5. Thảo Đường Cư Sĩ Trần Văn Hải Minh. Bách Gia Chư Tử: Các môn phái triết học dưới thời Xuân Thu Chiến Quốc. NXB Hồng Đức & Nhã Nam, 2023.

6. Phùng Hữu Lan. Lịch sử triết học Trung Quốc (Bộ 2 cuốn). Lê Anh Minh dịch. NXB Tổng hợp TP.HCM & Ngọc Trâm, 2023.

7. Dương Lập Hoa. Mười lăm bài giảng về triết học Trung Quốc. Bùi Bá Quân, Hoàng Minh Quân, Lê Đình Sơn dịch. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2023.

8. Johannes Hirschberger. Lịch sử triết học (Bộ 2 cuốn). Bùi Văn Nam Sơn chủ trương và tập thể dịch giả. NXB Tri Thức & Thời Đại, 2020.

9. Nguyễn Đăng Thục. Lịch sử triết học phương Đông. NXB Hồng Đức & Văn Lang, 2020.

10. Will Durant. Triết học và vấn đề xã hội. Phạm Viêm Phương dịch. NXB Tri Thức & Khai Tâm, 2020.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Xin chào! Chúng tôi có thể giúp gì cho bạn?
Xin chào! Chúng tôi có thể giúp gì cho bạn?
Xin chào! Chúng tôi có thể giúp gì cho bạn?

Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp Chuyên nghiệp